Ontzettend veel donkere mensen nu in de media: Is het doorgedraaid? 

Van de zomer viel er bij huishoudens een catalogus van een kledingmerk op de mat, waarin enkel donkere modellen stonden. In een reclame van phone-company Hollandsnieuwe is bijkans de gehele 'cast' donker van huidskleur. Is het met het aantal van deze mensen in de media niet op hol geslagen?

In films. In series. In spotjes van de overheid en nationale organisaties, reclames op tv en commercials op internet. Op omslagen van magazines, in 'editorials' van high-end tijdschriften en op de mode-plankieren van fashion-ontwerpers. Steeds meer verschijnen daar donkere mensen. In het gemiddelde reclameblok figureert in bijkans ieder spotje een donker persoon. Er is in een Ziggo-commercial een hoofdrol voor een chocoladekleurige dame met een hip neon-roze kapsel, in de kindertheatershow Ernst, Bobbie en de Rest wordt er met de camera 'ingezoomd' op tropische mensen in het publiek. Een 'solo' voor een donkere man in een Peugeot-reclame, de donkere baby die met zijn vader druppels ontdekt in een aanprijzing voor babymelk van Nutrilon en een oproep van een getint meisje voor een Open dag van een college in het midden des lands in huis-aan-huiskrant Stadsblad.

Dit meisje staat alleen op de foto. Er is geen witte leerling bij. Zijn de media 'doorgedraaid' in het tonen van donkere mensen?        

Jamiro Grantsaan vindt het fijn dat zijn gemeenschap meer in 'de reclame' te zien is. "Kijk, een 'navy blue' maatpak staat anders bij een donkere man dan bij een blanke", illustreert hij. "Dus ik ben wel blij dat ik kan zien hoe het dan op een donker model staat." Maar die diversiteit in de media? Is die wel 'echt'? "Tuurlijk is het om commerciële doeleinden. Maar dat is toch normaal? Het zijn bedrijven."

Minderheid is oververtegenwoordigd in media

Albert Heijn ruimde een hoofdrol in voor donkere acteur Davey Eduard King. Hij speelde de personal trainer in de 'Buik, billen, Bonus'-online commercial. De reclame is voor Nederland, waar donkere mensen een minderheid vormen, bedoeld. Op de vraag waarom de belangrijkste rol dan niet aan een wit persoon is gegeven, laat Albert Heijn weten: 'Diversiteit en inclusiviteit zijn belangrijker dan ooit. Die zie je dan ook terug in onze reclames.'

Aan King wordt gevraagd of hij niet vindt dat de mate van zijn reclame-verschijning thuishoort op bijvoorbeeld Curaçao. "Daar ben ik het absoluut niet mee eens. Alleen maar omdat wij niet de hoofdmoot vormen in Nederland, kan ik als donkere persoon heus nog wel een hoofdrol vervullen." Profiteert hij ook van de 'diversiteits-wind' die nu waait? "Ik heb nu meer aanbiedingen dan in het verleden."

Veel donkere mensen in de reclame en andere media. Dat is een recent fenomeen. Eerder was dat niet het geval. Donkere mensen waren amper bij het aanprijzen van waren en diensten in commercials te bekennen. Eigenlijk alleen als het ging om het adverteren van bruin-kleurige producten als chocola en koffie. 

Buddy Film Casting https://buddyfilmfoundation.com , een onderdeel van de Buddy Film Foundation is een castingbureau waar diversiteit op nummer 1 staat. Bij hen staan onder andere acteurs die gevlucht zijn, in het bestand. Het bureau heeft de casting gedaan gedaan voor onder meer NPO-televisieserie Zara en de magische kicksen en speelfilm De club van lelijke kinderen, die drie jaar geleden uitkwam. Oprichtster en actrice Dewi Reijs vindt helemaal niet dat er ontzettend veel donkere mensen in de media zijn. "Maar als dat zo is, dan zal de reden wel positieve discriminatie zijn", raadt ze. Wat ze overigens niet erg vindt. "Mooi dat het 'hip' is, want het spreekt een bredere doelgroep aan." Van haar mag dit dan ook wel permanent worden. Acteurs met een diverse achtergrond hebben bij het bureau vooralsnog niet meer werk dan eerst.

Waarom zetten bedrijven, instellingen, nationale organisaties en andere entiteiten die willen communiceren met de Nederlandse burger ineens 'en masse' donkere mensen in? Directeur van het Utrechtse Trajectum College Maurits Depla, die de Open dag-wervingsadvertentie uitbracht, legt uit: "Wij hebben dat gedaan, omdat zo'n foto aansluit bij de leerlingen die bij ons op school zitten. De meeste kinderen bij ons hebben een getinte huidskleur." Het is dus geen nabootsen? Zo van: 'Dat bedrijf zet donkere mensen in in hun reclames, wij nu ook?' Depla: "Het is geenszins nabootsen."        

Is diversiteit in de media 'oprecht'?    

Zelfs de mode-industrie (van oudsher een blank domein), doet nu er aan mee. Als we even naar het buitenland gaan: Wijlen Yves Saint Laurent was enigszins de enige die donkere modellen in de jaren tachtig over de 'runway' had lopen. In de jaren negentig had het van Zuid-Soedan afkomstige model Alek Wek het in een interview over 'treinen'. Waarmee ze 'trends' in nationaliteiten van modellen bedoelde. 'Dan komt de Russische trein langs, dan de Braziliaanse trein...' De journalist wierp toen op dat er nooit een 'donkere trein' langskwam. 'Fast forward' naar nu. Lente 2019 doet raciale diversiteit het beter dan ooit bij de New York Fashion Week. Het heeft bij het percentage-cijfer van het aantal donkere modellen in mode-advertenties in bladen een recordhoogte gehaald. In de herfst van 2018 was dat 34.5 % en in hetzelfde seizoen van dat jaar daarvoor 32.8 %. In dat jaargetijde van 2015 was dat de helft minder: 15.3 %. Het percentage donkere modellen dat op de catwalk liep was in de herfst van 2017 27.9 %. In 2018 was dat 32.5 procent. En in de lente van vorig jaar was dat gestegen naar 36.1 %. Het hoogste aantal vanaf dat dit wordt gemeten door Amerikaans mode-forum The Fashion Spot https://thefashionspot.com sinds 2015.

Is het om de realiteit van diversiteit, is het een modegril, is het kopiëren, of iets anders...? Het is apart dat de mode-industrie die juist trendsettend, innoverend behoort te zijn, nu juist de trendvolger is. En de Nederlandse (vrouwen)bladen die altijd beweerden dat een donkere persoon op de 'cover' 'niet verkocht', laten ineens donkere mensen van de omslagen spatten. Voorbeelden zijn: Libelle, Glamour en Harper's Bazaar. Ook dat is apart.

Stephan Alspeer is één van de oprichters van stichting IncludeNow. Het platform dat vocht voor diversiteit in de media is ter ziele gegaan. In een interview met een marketing-tijdschrift had hij eens gezegd: 'Inclusiviteit is geen eenmalige campagne. De tijd zal het leren.'

De Nederlandse Publieke Omroep (NPO) https://over.npo.nl meette dat van 2010 tot 2015 het aandeel van mensen met een migratieachtergrond dat 'in beeld' kwam, van 9.2 % naar 9,8 % steeg. Het aantal donkere mensen in Nederland besloeg destijds 12 %.  

In de reclame spelen commerciële belangen. In publicatie Beperkt zicht van vrouwennetwerk WOMEN Inc. https://womeninc.nl staat dat die belangen soms diversiteit in de weg staan. Een reden is dat adverteerders bang zijn voor veel negatieve reacties op de sociale netwerken. En sommige reacties op 'social media' lijken deze angst te bevestigen. Zo zegt iemand op Dumpert: Ik heb niets tegen donkere personen, maar moedwillig 'zap' ik weg bij weer zo'n reclame met hen, omdat het gekunsteld overkomt. En een 'reaguurder' op Geenstijl fulmineert: Het is opvallend dat in de reclame gesuggereerd wordt dat half Nederland zwart is. 

Autochtoon-Nederlandse Saskia Verbeek denkt dat al sinds de jaren tachtig het aantal donkere mensen in de media is toegenomen. "Ik heb geen moeite daarmee", zegt ze. 

In vergelijking met vroeger is het aantal donkere mensen in de media tegenwoordig veel meer. Dat is omdat er vroeger (voor 2017-2018) bijkans niets was. Is het aantal donkere mensen in de media buitenproportioneel? Zijn reclamemakers, enzovoorts doorgeschoten hierin? Volgens de perceptie van MAG is dat wel zo. Als dat ook werkelijk het geval is, een advies: Donkere mensen horen er gewoon bij, maar: Houdt het representatief!